Những sơ suất có thể làm hỏng động cơ và dàn gầm

Có những sơ suất nhỏ của người lái trong quá trình sử dụng xe ôtô có thể khiến họ mất hàng chục triệu, thậm chí hàng trăm triệu.

Quên hạ phanh tay là một trong những sơ suất phổ biến nhất của các lái mới

Cháy phanh, hỏng cảm biến ABS… vì phanh tay

Trên đây thực sự là vấn đề phổ biến, đặc biệt là đối với các lái mới, và đã trở thành đề tài nóng trên các diễn đàn về xe hơi. Sẽ có hai trường hợp xảy ra: hoặc quên hạ phanh tay, hoặc có hạ nhưng chưa hạ hẳn khiến phanh tay vẫn ăn nhẹ. Tuy nhiên, ghi nhận từ nhiều ý kiến lái xe về vấn đề này cho thấy dù là trường hợp nào thì rất nhiều người chưa hiểu rõ hoặc chưa lường hết những thiệt hại do sơ suất này gây ra.

Trên phần lớn các loại xe ôtô hiện nay, hệ thống má phanh dừng (phanh tay) sử dụng loại phanh đĩa hoặc tăng-bua, được thiết kế độc lập hoặc kết hợp với hệ thống phanh chính, nhưng tất cả vẫn nằm trong cụm phanh sau. Khi má phanh dừng vẫn còn sát vào tăng-bua hoặc đĩa phanh (quên hạ phanh tay hoặc hạ chưa hết), ma sát lớn giữa má phanh và tăng-bua hoặc đĩa phanh sẽ sinh nhiệt rất lớn khi xe chạy, làm cho má phanh có thể bị cháy.

Phanh dừng dưới chân (bên trái) rất dễ khiến các lái xe quên nhả

Bên cạnh đó, phớt và mỡ bôi trơn bi moay-ơ bị đốt nóng sẽ bị chảy và gây hỏng rất nhanh. Cảm biến ABS (chống bó cứng bánh xe) gắn trên cụm phanh cũng có thể bị hỏng, đồng thời dầu phanh bị sôi cũng có thể khiến phanh giảm tác dụng.

Câu hỏi thường gặp liên quan: Làm sao để biết các bộ phận liên quan hay gần hệ thống phanh dừng (phanh tay) có bị hư hỏng do quên hạ phanh tay và chạy quãng đường dài hay không? 

Trả lời: Để nhận biết các hư hỏng do không nhả phanh tay thì hơi khó với đối với người lái xe. Nếu hỏng bi moay-ơ thì thường xuất hiện tiếng kêu ù khi chạy, còn cảm biến ABS hỏng thì sẽ có đèn cảnh báo lỗi ABS trên đồng hồ táp lô.

Đại tu động cơ vì quên lịch thay dầu

Thông thường, sổ tay hướng dẫn sử dụng xe của nhiều nhà sản xuất khuyến cáo rằng thay dầu bôi trơn động cơ sau khoảng 5.000km hoặc 10.000km (tùy thuộc vào loại dầu) tương đương với 3 tháng hoặc 6 tháng tùy theo điều kiện nào đến trước. Một số hãng dầu khi tung ra sản phẩm mới, để thu hút người tiêu dùng, cũng quảng cáo rằng dầu nhớt của họ giúp động cơ hoạt động với quãng đường dài gấp đôi so với các loại dầu thông thường. 

Ở các nước tiên tiến, tốc độ di chuyển rất cao, ngay cả trong thành phố. Chính vì vậy, trung bình mỗi giờ vận hành, chiếc xe có thể đi được khoảng 60 – 80km. Tuy nhiên, trong điều kiện đường phố đông đúc ở các đô thị Việt Nam, tốc độ trung bình chỉ khoảng 15 – 20km/h. Như vậy, cùng một thời gian vận hành, một chiếc ôtô ở Hà Nội có thể chỉ đi được quãng đường bằng 1/3 so với một chiếc xe ở Singapore, Kuala Lumpua hay Vienna.

Dầu cháy bám vào xéc-măng dầu và làm kẹt và hở buồng đốt

Chính vì sự khác biệt về điều kiện sử dụng đó, tần suất thay dầu bôi trơn động cơ cần được điều chỉnh mà chính chủ xe là người hiểu rõ nhất. Một chiếc xe thường xuyên di chuyển trong phố có thể phải thay dầu sau khoảng 4.000 – 5.000km, trong khi những chiếc xe hay chạy xa lộ có thể thay dầu với tần suất lâu hơn. 

Thực tế ghi nhận tại các xưởng dịch vụ cho thấy rằng rất nhiều người đặt niềm tin vào những con số khuyến cáo trong lý thuyết dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Dầu trong động cơ bị biến chất mà không được thay thế kịp thời có thể bị cháy, thành chất sền sệt như bùn, thậm chí như muội than. Chất cặn dầu cháy sẽ bám vào các chi tiết máy, làm bó máy, và nguy hiểm nhất bám vào xéc-măng dầu, gây kẹt xéc-măng, hở buồng đốt, động cơ có khói dầu và nặng là không thể vận hành.

Để xử lý triệt để vấn đề này, chẳng có cách nào khác là phải bổ máy và vệ sinh toàn bộ, với chi phí rất lớn.

Đây là hậu quả của việc thay dầu muộn

Câu hỏi thường gặp liên quan: Khi lịch thay dầu động cơ thay đổi, lịch thay các dầu khác (dầu phanh, dầu trợ lực, dầu lap) hay nước làm mát có thay đổi theo không?

Trả lời: khi lịch thay dầu thay đổi thì cũng nên thay đổi cả lịch thay các loại dung dịch khác vì các dung dịch này cũng bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ làm việc của động cơ.

Xe số tay hay bị cháy côn

Trên các dòng xe đời cũ trang bị hộp số sàn, nhiều “tài già” truyền cho nhau kinh nghiệm điều khiển “côn ra, ga vào” (ý là mỗi khi chuyển số rồi khi từ từ nhả côn thì cũng cần nhồi ga). Một số người đã áp dụng y nguyên thói quen này khi sử dụng các dòng xe đời mới, nên đã vô tình dẫn đến tình trạng xe bị cháy côn.

Các loại xe số tay thế hệ mới của các hãng gần đây thường được cải tiến với các động cơ có công suất và mô-men xoắn lớn. Chính vì vậy, khi chạy xe, người lái chỉ cần từ từ nhả côn mà không cần đỡ ga khi bắt đầu khởi hành, kể cả với mặt đường có độ nghiêng (dốc) thấp mà động cơ vẫn không bị chết máy, chỉ tiếp ga khi côn đã được nhả hết. Nếu côn chưa nhả hết mà đã tiếp ga vào thì động cơ có mô-men xoắn quá lớn và vượt quá hệ số bám của lá côn sẽ dẫn đến cháy côn.

Kinh nghiệm "côn ra ga vào" nhuần nhuyễn sẽ phát huy hiệu quả trong những tình huống như thế này

Câu hỏi liên quan thường gặp: Tôi nên xử lý như thế nào khi xe đang lên dốc cao mà bị ùn tắc và phải nhích từng tí một?

Trả lời: Bạn cần kết hợp cả phanh tay trong trường hợp này, như cách mà bạn được học trong các chương trình đào tạo lái xe. Một số “tài già” đã quen xe có thể chỉ cần nhả chân côn để côn bám nhẹ, đồng thời bù chút ga để xe không bị tụt, muốn tiến lên lại tăng nhẹ ga, theo kinh nghiệm “côn ra, ga vào”. Tuy nhiên, cũng không nên duy trì thao tác giữ xe trên dốc kiểu này quá lâu và thường xuyên, vì vừa làm bạn mỏi chân, vừa làm cho côn nhanh bị mòn.

nước vào dầu động cơ

Mỗi nắp bình (nước hay dầu) đều được ghi rõ

Trường hợp này thực sự hiếm, nhưng đã được ghi nhận tại một xưởng dịch vụ của Ford Việt Nam ở Hà Nội. Một khách hàng đi xe Ford Transit sau khi phát hiện ra nước làm mát bị cạn đã vội vàng bổ sung. Sau khi đã đổ hết một xô nước nhưng vẫn không thấy mức nước thay đổi, bác tài nghĩ là chắc phải nổ máy lên thì mức nước mới thay đổi, nên đã khởi động thì động cơ nổ được nhưng lại chết máy ngay. 

Bác tài cố đề thử lại nhưng không thấy động cơ nổ được nữa. Khi xe được cứu hộ về xưởng, vị khách hàng này nói: “Tôi thấy nước làm mát cạn, múc cả xô nước đổ vào mà chưa thấy đầy”. Hóa ra, thay vì phải đổ vào bình nước phụ thì vị chủ nhân xế này lại mở nắp dầu động cơ.

Hãy thường xuyên kiểm tra các loại nước/dầu định kỳ để xe của bạn hoạt động tốt nhất

Câu hỏi thường gặp liên quan: Trong một chuyến đi, tôi phát hiện nước làm mát bị cạn và bổ sung bằng nước máy. Xin hỏi như vậy có tác hại gì không? Tôi cần phải làm gì với hệ thống làm mát sau khi kết thúc chuyến đi?

Trả lời: Thực tế khi đi xa, gặp trường hợp nước mát bị cạn mà bạn có nước máy để bổ sung là rất tốt rồi. Có những trường hợp không có nước máy thì có nước ao hồ hay sông suối mà trông có vẻ sạch thì chúng ta cũng có thể đổ được.

Nếu với trường hợp thiếu ít mà bạn đã đổ nước máy thì sau chuyến đi bạn có thể không cần phải thay lại nước làm mát, còn nếu bạn có điều kiện thì thay lại nước làm mát thì quá tốt. Còn trường hợp mà bạn phải bổ sung nước không sạch (nước ao hồ hay sông suối) thì phải thay lại nước theo tiêu chuẩn của hãng khuyến cáo, và tốt hơn thì nên thông súc lại cả hệ thống làm mát.

Hỏng động cơ vì đổ nhầm nhiên liệu

Sự cố này cũng không nhiều, nhưng cũng có thể kể ra một số trường hợp đổ nhầm nhiên liệu gây hậu quả nghiêm trọng nổi tiếng trong vài năm qua. Chẳng hạn như trường hợp chiếc Hyundai Santa Fe máy dầu bị đổ nhầm xăng A95 ở cây xăng trên đường Láng, Hà Nội, hay vụ chiếc xe Range Rover V8 máy dầu của vợ chồng tiền đạo MU Wayne Rooney cũng bị đổ nhầm xăng hồi cuối năm 2008.

Trên thị trường hiện nay, một số mẫu xe từng có cả phiên bản máy xăng và máy dầu như Ford Everest, Hyundai Santa Fe, Kia Carens (bản nhập khẩu), và giờ đây có thêm một số mẫu xe đời mới vừa xuất hiện như Mercedes-Benz GLK, BMW X5, BMW X3, Mitsubishi Pajero Sport, Toyota Fortuner,… Chính vì vậy, chủ xe cần nhắc nhân viên tại cây xăng về nhiên liệu mình cần, và ghi nhận của Autocar Vietnam tại rất nhiều cây xăng ở Hà Nội cho thấy nhân viên bơm xăng cũng rất cẩn thận hỏi lại chủ xe là đổ xăng hay dầu.

Miệng bình diesel thường được thiết kế to hơn miệng bình xăng

Nếu đổ nhầm dầu vào xăng, tùy vào lượng xăng còn lại trong bình mà xe có thể chạy được hay không. Nếu lượng xăng còn nhiều mà lượng dầu đổ thêm vào ít thì xe vẫn có thể nổ được nhưng chạy sẽ không bốc, còn nếu lượng dầu đổ vào quá nhiều thì xe sẽ không nổ được hoặc nổ được nhưng lịm dần rồi chết máy.

Trái lại, nếu đổ nhầm xăng vào động cơ dầu, cũng tùy vào lượng xăng đổ vào mà có thể gây hư hỏng nặng hay nhẹ nếu bạn nổ máy. Nếu lượng xăng đổ vào ít thi khi nổ sẽ có hiện tượng máy kích nổ và sinh ra tiếng gõ lóc cóc, còn nếu lượng xăng quá nhiều thì có những trường hợp sẽ phá hỏng piston hoặc nặng còn vỡ cả lốc máy.

Bạn có thể ghi loại nhiên liệu lên nắp bình như thế này để phòng trường hợp đổ nhầm nhiên liệu

Để đề phòng việc nhầm lẫn, bạn có thể dán đề can loại nhiên liệu cho xe ở miệng bình nhiên liệu nếu có nhiều người trong gia đình cùng sử dụng xe hoặc nhắc nhở kỹ khi cho mượn xe. Trường hợp đã đổ nhầm, nếu ngay lập tức phát hiện, tuyệt đối không được khởi động động cơ mà gọi cứu hộ để đưa xe về gara và hút toàn bộ hỗn hợp nhiên liệu ra ngoài, đồng thời làm sạch hệ thống cung cấp nhiên liệu.

Câu hỏi thường gặp liên quan: Xin hỏi khi ngồi trong khoang lái, có dấu hiệu gì nhận biết (trên táp-lô, bảng đồng hồ, xung quanh ghế lái…) là xe máy xăng hay xe máy dầu hay không?

Trả lời: Để nhận biết là xe máy xăng hay máy dầu khi ngồi trong xe, hãy bật chìa khóa điện đến vị trí “ON”, vị trí mà các đèn cảnh báo trên táp-lô sáng hết, khi đó nếu bạn nhìn thấy một đèn cảnh báo hình lò xo (đèn báo sấy) thì đó là xe máy dầu và ngược lại nếu không có đèn báo sấy thì là xe máy xăng.

(Theo Viết Hưng – Việt Anh/ autocarvietnam).